Onlangs lazen wij een bespreking van het mogelijke nut van 10 AI-tools voor neurodivergente mensen. De bespreking is een lofzang. De tools worden geïntroduceerd als ‘bondgenoot’ en ‘gamechanger’, die productiviteit, communicatie en het algemeen welzijn verbeteren.

Het is indrukwekkend waartoe de beschreven en de vele andere AI-tools in staat zijn en hoe ze  mensen beter georganiseerd, sneller en slimmer kunnen laten functioneren. Toch hebben wij zo onze bedenkingen.

AI-tools zullen niet uitsluitend of voornamelijk ingezet worden als hulp voor neurodivergente mensen om aan de (neurotypische) normen op de werkvloer te voldoen. Ze zullen tot nieuwe normen voor iedereen leiden, waaraan alleen kan worden voldaan door gebruik te maken van de tools.
Door het gebruik van deze tools dreigt een aanzienlijke verarming van expressievormen die samenhangen met neurodiversiteit. Er ontstaat een soort eenvormigheid in gedrag en communicatie – een monocultuur. In de nabije toekomst zal AI alomtegenwoordig zijn op de werkvloer. Het belooft immers efficiënter en effectiever werken, hogere productiviteit en lagere kosten. Maar die voordelen gaan ook gepaard met ingrijpende gevolgen voor werkenden: hun gevoel van autonomie, eigenaarschap, authenticiteit en eigenwaarde komt onder druk te staan. Ook hun motivatie om vaardigheden en talenten te ontwikkelen kan erdoor worden aangetast.

Gelukkig is er nog tijd om ervoor te zorgen dat AI in dienst staat van het welzijn van werkenden – en niet van de portemonnee of het ego van een selecte groep. Als we AI bewust inzetten – met oog voor menselijke diversiteit, creativiteit en verbondenheid – kan het ons juist helpen om werkplekken inclusiever, rechtvaardiger en mensgerichter te maken. Dat vergt aandacht, sturing en betrokkenheid, maar het is zeker mogelijk. Training en bewustwording binnen teams kunnen bijdragen aan een cultuur waarin technologie en menselijk welzijn hand in hand gaan. Zo wordt AI niet alleen een tool voor efficiëntie, maar ook een bondgenoot voor een rechtvaardige en diverse werkplek.