Kenmerken Neurodivergentie

De term neurodiversiteit wordt in de sociale wetenschappen niet strikt gedefinieerd. Er wordt geen definitieve lijst van diagnoses gehanteerd die als neurodivergent worden gezien. In de praktijk worden de diagnoses (of de kenmerken van) autisme, ADHD, ADD, dyslexie, dyscalculie, en dyspraxie bedoeld als er van neurodivergentie wordt gesproken. Door sommigen worden hoogbegaafdheid en Tourette eronder geschaard. De schatting is dat 20% tot 30% van de mensen neurodivergent is.
Dat er geen stikte definitie is, hoeft geen probleem te zijn aangezien de term onverminderd een duidelijk doel dient: het helpt ons om anders naar mensen te kijken die afwijken van de norm. Het helpt ons bijvoorbeeld om minder pathologiserend naar, bijvoorbeeld, autistische mensen te kijken.

Autisme

Autisme is een verzameling van (gedrags)kenmerken die van invloed zijn op hoe mensen de wereld waarnemen, informatie verwerken, en omgaan met anderen. Autisme staat op een spectrum: hoewel alle autistische mensen bepaalde kenmerken delen, heeft autisme op verschillende manieren invloed op mensen.

Autisme gaat vaak gepaard met uitdagingen, zoals moeite met het scheiden van hoofd- en bijzaken, aanbrengen van structuur, sterke behoefte aan concrete informatie en duidelijkheid, en over- of juist ongevoelig voor zintuiglijke prikkels. Het kan ook in verband worden gebracht met sterke punten, waaronder: oog voor detail, analytisch denken, betrouwbaarheid en integriteit, perfectionisme, loyaliteit en technisch inzicht.

AD(H)D

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is een verzameling van (gedrags)kenmerken die invloed hebben op het vermogen om aandacht, impulsen en concentratie te beheersen. In tegenstelling tot wat tot voor kort werd gedacht, ontgroeien de meeste mensen ADHD niet: uit onderzoek blijkt dat 65 procent van de volwassenen de effecten van ADHD blijven ervaren.

De uitdagingen die mensen met ADHD kunnen ervaren zijn bijvoorbeeld: hyperactiviteit, moeite met prioriteiten stellen, impulsiviteit, over- en ondergevoeligheid voor bepaalde prikkels. Mensen met ADD ervaren veelal dezelfde kenmerken als mensen met ADHD, met uitzondering van impulsiviteit en (externe) hyperactiviteit. De sterke punten waarmee AD(H)D in verband kan worden gebracht zijn bijvoorbeeld: hyperfocus, creatief denken, spontaan, eerlijkheid.

Dyslexie

Dyslexie is een leerstoornis die kan leiden tot problemen met lezen, schrijven en spellen. Dyslectische mensen kunnen het moeilijk vinden om informatie die ze zien en horen, te verwerken en te onthouden. Een veelvoorkomende uitdaging is om aandacht te houden bij ‘klankinformatie’ (gesproken woord). Visuele informatie word vaak relatief scherp en snel verwerkt door mensen met Dyslexie. Andere sterke punten zijn dat veel mensen met Dyslexie een sterk conceptueel denkvermogen hebben, en goed zijn in het visualiseren en oplossen van complexe problemen. Dyslexie aanduiden als ‘stoornis’ is in veel gevallen daarom niet per se terecht.

Dyspraxie & Dyscalculie

Dyspraxie is een ontwikkelingscoördinatiestoornis (DCD) die de fijne en/of grove motorische coördinatie aantast. Het kan ook spraak beïnvloeden. Dyspraxie komt vaak samen voor met AD(H)D, Autisme of Dyslexie. Veelvoorkomende uitdagingen bij Dyspraxie zijn moeilijkheden met plannen, tijdmanagement, fijne en/of grove motorische coördinatie.

Dyscalculie is een leerstoornis op het gebied van rekenen. Mensen met dyscalculie hebben bijvoorbeeld moeite met tellen, het lezen van getallen, en het toepassen van reken- en wiskundekennis. Deze rekenproblemen komen niet door een andere stoornis of slecht onderwijs. Dyscalculie komt vaak samen voor met AD(H)D of Dyslexie.

Omdat mensen met dyspraxie en Dyscalculie geneigd zijn om te compenseren voor hun beperkingen, kunnen ze uitzonderlijk sterke punten ontwikkelen, zoals een hoog strategisch denkniveau of hoge mate van creativiteit.

Hoogbegaafdheid

Van hoogbegaafdheid wordt uitgegaan bij een IQ van 130 of hoger, hoewel er in de wetenschap geen algemeen aanvaarde en geoperationaliseerde definitie van hoogbegaafdheid bestaat. Creativiteit, een groot rechtvaardigheidsgevoel en doorzettingsvermogen worden er vaak aan gekoppeld. Hoogbegaafde mensen ervaren problemen wanneer ze te weinig uitdaging ervaren op hun werk of school, en hun talenten en vermogen te weinig worden benut. Een omgeving waarin hun buitengewone talenten gewaardeerd worden en waarin ze uitgedaagd worden deze te benutten is dan ook van belang om motivatie en werk- en leerplezier te kunnen behouden.

Tourette

Mensen met het syndroom van Gilles de la Tourette ontwikkelen tics. Deze tics kunnen plotselinge en moeilijk te controleren geluiden en/of bewegingen zijn, zoals onvrijwillig oogknipperen, zuchten, of spieren aanspannen. Mensen met Tourette hebben vaak ook andere kenmerken, zoals slaapproblemen en spanningsverschijnselen. Tourette komt vaak samen voor met autisme, AD(H)D of OCD. Zoals bij de andere vormen van neurodiversiteit, zijn mensen met Tourette geneigd op verschillende manieren te compenseren voor hun klachten, door uitzonderlijk sterke punten te ontwikkelen, zoals een talent voor multi-tasken en een sterk reactievermogen.

Quiz! Hoe neuro-inclusief is jouw organisatie?

Doe de quiz en ontdek hoe neuro-inclusief jouw organisatie daadwerkelijk is!